Kesin nedeni bilinmemekle beraber bağışıklık sistemimizin merkezi sinir sistemimize saldırması sonucu bir ip gibi uzanan sinir liflerimizin etrafını saran kılıfta hasar meydana getirerek beyin ile diğer vücut bölümleri arasındaki bağlantıyı bozar.

Her rahatsızlıkta olduğu gibi genetik faktörler ve çevresel etmenler etkilidir. D vitamini eksikliği, sigara tüketimi ve obezite ise MS’te risk faktörü olarak rol oynamakta olduğu söylenmektedir.

Cinsel işlev bozukluklarının nedenleri arasında, cinsel organları doğrudan etkileyen ve his kaybına yol açabilen beyin ve omurilikteki fizyolojik bozukluklar olabilir. Erkeklerde ereksiyonu sürdürme zorluğu bu nedenle yaşanıyor olabilir. Bir diğer neden ise yorgunluk, spastisite, ağrı ve mesane- bağırsak bozukları gibi cinsel olmayan fiziksel etkenlerden kaynaklanıyor olabilir.

Gövde ve uzuvlarda ağrı, uyuşukluk, yanma ve karıncalanma gibi belirtiler ilk belirtilerdir.

Nörolojik problemlere bağlı olarak motor semptomlar dediğimiz bacaklarda tutulum ve yürüme paterninde bozulmalar, denge ve koordinasyon eksikliği, kas zayıflığı, spastisite dediğimiz kas tonusunda artış ve buna bağlı ağrı, derin tendon reflekslerinde artış, dokunma duyusunda artma ya da azalma gözlemleriz.

Şiddetli yorgunluk, bulanık görme, bir takım konuşma problemleri de bu rahatsızlığa eşlik edebilir.

MS’te göz ardı edilen bir diğer konu ise mesane ve bağırsak problemleridir. MS’li danışanların %80’inden fazlası alt üriner sistem bozukluğu semptomlarını gösterir ve rahatsızlık süresi 10 yılı geçen danışanların %96’dan fazlasında ürolojik bulgular vardır. Alt üriner sistem semptomları; urgency (aciliyet hissi), sık idrara çıkma, inkontinans (idrar kaçıma) ve tam boşaltamama hissi gibi mesane kasına ve mesane çıkışındaki kapakçığın durumuna göre farklı şekillerde gözlenir.

Bağırsak semptomları ise; konstipasyon (kabızlık) ve fekal inkontinanstır (kaka kaçırma).

Erkeklerde görülen cinsel işlev bozuklukları; Orgazm bozukluğu, erken veya geç ejakülasyon (boşalma), azalmış cinsel istek, genital duyunun azalması, erektil disfonksiyon (sertleşme problemleri) olabilmektedir.

MS’te tanı koymak için beyin MR incelemesi en etkili yöntemdir. Bunun dışında lomber ponksiyon (belden beyin omurilik sıvısı alma işlemi) işlemi de tanıya yardımcı bir yöntemdir.

Mesane ve bağırsağa bağlı olarak gelişen pelvik taban problemlerinin değerlendirilmesi bu konuda yeterli bilgi ve beceriye sahip multidisipliner bir ekip çalışmasıyla sağlanır. Değerlendirmede;

1. Anamnez: Daha önceki/ ameliyatlar, işeme durumu, şikayetleri (dizüri, tekrarlayan enfeksiyonlar, nokturi, inkontinans, aciliyet hissi ve / veya frequency) ve ilaçlar dahil tam bir danışan öyküsü alınmalıdır. Nörolojik muayene, bozukluğa katkıda bulunabilecek nörolojik koşulların olup olmadığını belirlemek için zihinsel durumu, refleksler, kas gücü ve duyu (sakral dermatomlar dahil) değerlendirilmelidir. Spinal kord yaralanmalı danışanlarda, spinal lezyonun motor seviyesi, kesi durumu, ekstremite tonusu, rektal duyu / tonus ve reflekslere bakılmalıdır.
2. Laboratuar tetkikleri: Tam idrar tahlili, idrar kültürü ve duyarlılık, serum kreatinin ve kreatinin klirensini içermelidir. Postvoid rezidüel (PVR) yi değerlendirmek mesanenin tam boşaltılabilme yeteneği hakkında fikir sağlar. Üriner fonksiyonu değerlendirmek için ürodinamik değerlendirme (üroflovmetri, mesane sistometrogramı / elektromiyogram (CMG / EMG) değerlendirilmelidir.
   • Üroflovmetri: İdrar akış hızı, detrusor kasılma kuvveti ve üretral direncin görülmesini sağlar. Sonrasında PVR değerlendirmesi kıymetlidir.
   • Sistometri: Mesane sistometrisi mesanenin hacminin, kompliansı ve duyusunun değerlendirilmesi yanı sıra un-inhibe mesane aktivitesinin mevcut olup olmadığını gösterir.
3. Mesane ve Bağırsak Günlüğü: Danışandan hikaye alırken 48 saatlik bir mesane günlüğü tutması istenir. İdrar günlüğünde danışan aldığı-çıkarttığı sıvı miktarını ve frekansını iki gün boyunca kaydeder. Danışan eğer TAK kullanıyorsan TAK’tan çıkan sıvı miktarlarını da kaydetmeleri istenir. Aynı şekilde dışkılar için de Bristol Dışkı Ölçeğine göre 7 günlük bir değerlendirme ile dışkı tipi/ dışkı kaçırması var ise şekli hakkında fikir günlük fikir verir.
4. Kas Aktivasyonu ve Kas Kuvveti Ölçümleri: Pelvik taban kas (PTK) aktivasyonu ve gücünü objektif olarak değerlendirmek amacıyla kullanılan birtakım testlemeler mevcuttur. Pelvik taban kaslarının kontraksiyonu ve gevşeme yeteneği hakkında sağlık profesyonellerine fikir verir.

Aşağıdaki sorulardan herhangi birine evet cevabı verirseniz, pelvik taban fizyoterapistine yönlendirilmeniz gerekebilir.

1. Hiç idrar veya dışkı da sızıntısı oldu mu?
2. İdrar ya da dışkılama ile ilgili ağrınız var mı, kabızlık çekiyor musunuz?
3. İdrar yapma veya dışkı yapma dürtüsünü erteleyebilir misiniz? Cevabınız evet ise süresi nedir?
4. Tuvalete gitmek için oturduğunuzda, idrara çıkma veya dışkılamayı başlatmakta tereddüt ediyor musunuz?
5. Mesanenizi ve bağırsaklarınızı tam boşaltamama hissine kapılıyor musunuz?
6. İdrar ya da dışkılama ile ilgili ağrınız var mı?

• İlaç: Bunlar antikolinerjik ilaçlardır. Mesane kasının aşırı aktivitesinin baskılanması ve mesane kapasitesinin artırılması için önerilir.
• Temiz Aralıklı Kateterizasyon (TAK): Çeşitli nedenlerle idrarını yapamayan ya da idrarını kontrol edemeyen nörolojik danışanlarda mesanedeki idrarın boşaltımı için üretradan mesaneye sokulabilen ince esnek tüplerdir.
• Botulinum A Toksin Enjeksiyonu: Israrcı aşırı aktif mesane probleminde intravezikal yolla uygulanan bir ajandır. Mesane aktivitesini artıran kasları bir süreliğine etkisiz bırakır.
• Cerrahi: Uygulanan diğer seçeneklerden fayda görmeyen nörolojik danışanlarda mesane kapasitesini artırmak, mesane çıkışını rahatlatmak ya da inkontinansı düzeltmek için çeşitli cerrahiler önerilmektedir.
• Davranışsal Terapiler: Yaşam stili değişiklikleri ve doğru tuvalet pozisyonu fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımlarına ek olarak önerilmektedir. Yeterli ve gün içine yayılarak alınan sıvı tüketimi, mesaneye zararlı bazı yiyecek ve içeceklerin tüketilmemesi gibi değişiklikler faydalı olacaktır. danışanın yetersizlik durumuna göre ayarlanacak olan taşınabilir tuvalet gibi uygun tuvalet ortamı yaşam stili değişikliğine yardımcı olacaktır.

Öncelikli olarak şubelerimize başvuran her danışanımızdan alanında uzman ve tecrübeli bir ekip tarafından ayrıntılı bir hikaye alımı ve fizik muayene gerçekleştiriyoruz. Aynı zamanda danışanlarımızın pelvik taban kaslarının kuvveti ve işleyiş mekanizmaları pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından değerlendirilmektedir.

Bunun yanı sıra danışanımızın pelvik taban kasları ile bağlantılı olan core kaslarını, solunum kasları ve postürleri de değerlendirip kişiye özgü programımızı hazırlıyoruz.

Pelvik taban fizyoterapistleri tarafından uygulanan ilk seansımızda danışanlarımıza sağlıklı mesane ve bağırsak eğitimi (üroterapi) veriyoruz. Üroterapi seansı içerinde günlük yaşam alışkanlıkları, tuvalet alışkanlıkları, beslenme alışkanlıkları ve de izlenecek olan yol haritası hakkında bilgilendirmeler ve düzenlemeler yer almaktadır. Takiben ikinci seansımız da ise yine pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından uygulanan pelvik taban kas rehabilitasyonuna başlıyoruz. Uyguladığımız pelvik taban kas rehabilitasyon seanslarında solunum egzersizlerini, manuel terapi yaklaşımlarını, elektroterapi uygulamalarını, biofeedback eşlikli pelvik taban kas eğitimini ve klinik egzersizleri yaklaşımlarından oluşan kombine fizyoterapi yaklaşımlarını kullanıyoruz. Danışanımızın pelvik taban kaslarını fark etmesi ve doğru çalıştırabilmesi için birebir kas eğitimini desteklemek amacıyla teknolojik ekipmanları seanslarımıza dahil ediyoruz.

Sürecin gidişatı, kişinin ihtiyacına yönelik olarak şekillenmekle birlikte danışanın kaç seans alacağı ve seansların ne kadar uzun süreceği danışanın sürece olan cevabın durumuna göre değişmektedir. Rehabilitasyon merkezli sürecimizin “kişiye özel” olmasına çok önem veriyor o nedenle her danışanımıza özel bir yaklaşım sunuyoruz. Başarı oranlarımızın bu denli yüksek ve kalıcı olmasını da bütüncül yaklaşım anlayışımıza borçluyuz.

MS’e bağlı olarak gelişen mesane ve bağırsak problemlerine yönelik çalışma mesanenin tam boşaltılamamasına bağlı olarak idrar yolu enfeksiyonları gelişir. Mesanede kalan idrar geri kaçarak böbrek ve diğer üst üriner sistem hasarlarına yol açarak geri dönülemez sonuçlar doğurur.

Kişinin sürekli idrar veya dışkı kaçırması sosyalleşmesi için de engel oluşturacaktır. Bu durum toplum içinde özgüven eksikliği yaratabileceği gibi psikolojik bozukluklara yol açabilir. Sağlık harcamalarını artırarak ekonomik olarak da kayıplara neden olacaktır.