Çocuklarda Drama Terapi
Drama Terapi nedir?
Her çocuk dünyaya farklı bakar ve anlamlandırır. Onları daha iyi anlayabilmek, bakış açılarını rahatça ifade edebilmelerini sağlamak için, özgürce keşif yapabilecekleri bir alana ihtiyaçları vardır. Kendilerinin bile anlamlandırmalarında zorlandıkları, içlerinde derinde kalan duygularını yansıtabilmeleri için hayal dünyalarında onlara eşlik edebilir, yaratıcı zekalarını kullanabilecekleri uygulamalar ile yardımcı olabiliriz. Bu şekilde, semboller ve mecazi anlamlar ile kendilerini ifade etmeye çalıştıklarında, kendi iç dünyalarını daha iyi anlamalarına destek olabiliriz. Bu ifade yöntemleri oyun ve canlandırma uygulamalarını içerir. Oynayarak ve rol yaparak kendilerini anlaşılmış, görülmüş ve güvende hissederler.
Örnek olarak; bir çocuk, yavru bir ayının, etrafındaki diğer hayvanlar kadar iyi konuşamadığı için üzüldüğünü gösterdiği bir oyun kurarak, okulda arkadaşlarıyla yaşadığı iletişim problemlerini, üzüldüğü noktaları yansıtıyor olabilir.
Drama Terapi yöntemleri kullanılarak, çocukların duygularını, zorlandıkları konuları yansıtmaları sağlanır. İçlerinde oluşmuş travmatik olaylarla başa çıkabilecekleri, çözümleri kendilerinden yaratacakları bir alan yaratılmış olunur. Bu şekilde, direnç olarak geliştirdikleri davranışları ve hastalıkları iyileşmeye başlar.
Drama Terapi seanslarında; drama, sanat, oyun terapisi, farkındalık yöntemleri kullanılır. Yaşamını deneyimleme şansını yakalayan çocuklar ile terapötik bağ kurularak, duygusal destek ve iyileşme sağlanmış olunur. Güvende hissettiği bir ortamda, bazı durumlarda kendilerinin yönettiği ve seçtiği aktiviteleri oynayarak bireyselleşmeleri sağlanır. Hayal gücünü kullanıp kendini ifade ettikçe yaşadığı stres, kaygı ve endişeler azalmaya başlar. Oyun; kendi başına bir çocuğun ruhunda olanın özgür ifadesi olması nedeniyle çocukluktaki gelişimin en üstün ifadesidir. Drama Terapi seansları, roller ve hayal gücü tarafından yönlendirilen bir varoluş içinde hayali seçimlerin özgürce deneyimi ile eğitim alanı olarak da kullanılmaktadır.
Masa başı, hareketli, sözel, kurallı, dramatik veya hayali oyunlar, çocukların yaşına ve yaşadıkları durumlara göre düzenlenir. 12 yaş üzerindeki çocuklar ile daha çok rol canlandırma, farkındalık egzersizleri, duygu çalışmaları ve sanat çalışmaları yapılır.
Drama Terapi yöntemi, şekillendirme ve yansıtma aşamalarını kapsar;
- Şekillendirme kısmında; doğal öğrenme yolu ile çocuk kendi iç yaşamı ile ilgili farkındalık geliştirmeye başlar. Sembolik ifadeleri olan oyuncaklar ile duygularını yansıtır. Kil, kum, hamur, resim gibi sanat aktiviteleri ile kendini ifade etmeye başlar.
- Yansıtma aşamasında; çevresindeki olaylar, kişiler ile ilgili gelişim göstermeye başlar. Bir kukla veya minyatür oyuncaklar yolu ile etrafındaki olayları canlandırmaya ve rol yapmaya başlar. Kendisini, ailesini, arkadaşlarını ve çevresini yansıtır. Bu aşamada, yönlendirme olmayan bir ortamda, kendisi ifade etmek istediği temayı çalışmak ister. Zihnen ve bedenen aktif katılım içerir. Dramatik mesafe yöntemi ile, hayali bir karakter yaratarak, güvenli bir şekilde yaşadığı zor duygular ile başa çıkmayı öğrenir. Yaşamında karşılaşabileceği veya zorlandığı senaryoları prova ederek, kendi çözümlerini yaratmaya başlar.
Drama Terapi yöntemleri; bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal gelişimi destekler. Duygusal boşalım yaşayan çocuklar, stresle ve korkuları ile başa çık abilir, çözümleri geliştirdikçe olumlu bir duygulanım haline geçiş yapabilir. Kendini gerçekleştirme sağladıkça duygularını düzenleme konularında gelişim sağlar. Çevresiyle olan bağlarını güçlendirir, empati kurmayı öğrenir.
Çocuklar yaşlarına göre, bulundukları çevresel faktörlerin de etkisiyle duygu ve düşüncelerini ifade etme konusunda zorlanabilirler. Gelişimsel ve soyut düşünme becerilerindeki sınırlılıklar, çocukların iletişim becerilerini kısıtlamaktadır. Drama Terapi yöntemleri, güvenli bir ortamda “dışa vurmayı” kolaylaştıran en etkin araçtır. Canlandırma oyunları sayesinde çocuklar farklı karakterlere girerek, duygularını sağlıklı bir şekilde yansıtmayı ve karşısındakinin bakış açısından bakmayı öğrenirler.
Drama ve oyun yöntemleri ile prova edilerek, yeni bilgi ve beceriler daha kolay öğrenilmektedir. Davranış bozuklukları, dirençleri olan çocuklar ile oyun yoluyla iletişim kurulduğunda, baskılanmadan sürdürdüğü davranışı olumlu yöne çevirebilir. Bilgi edinebilmeleri için etkileşime girebilecekleri belirli oyuncaklar ve yöntemler ile öğretici bir alan yaratılmış olunur. Hayal güçlerini geliştirirken yaratıcı olmaları sağlanır. Terapistin yakından yargısızca gözlemlemesi, öğrenmesine yardımcı olmak için sorular sorması, çocuğun hızına saygı duyarak gelişimini ve öğrenmesini destekler.
Kliniğimize PTKR için başvuran her çocuğa Drama Terapi keşif seansı ile bütünsel bir hizmet sunulmaktadır. İlk keşif seansımızda, mesane-bağırsak eğitiminde anlatılan detaylı konular drama yolu ile üzerinden geçilerek pekiştirilir, yapılması gerekenlerin uygulanması için oyun yolu ile çocuklar motive edilir. Bu konular; işeme ve dışkılamanın nasıl gerçekleştiği, pelvik taban kaslarının nasıl çalıştığı ve mesane-bağırsak tavsiyeleri (işeme-sıvı saatleri, kaka saatleri, mesaneye iyi gelen yiyecekler, zararlı içecekler, doğru işeme ve dışkılama teknikleri vb.) gibi bilgileri içermektedir. Seans süresince detaylı bir gözlem ve değerlendirme çalışması yapılır. Ailelerin sürece daha etkin dahil olabilmeleri için, onlarla da detaylı bir görüşme yapılarak Aile Danışmanlığı hizmeti sunulur.
Eğitimde anlatılan bilgiler, kuklalar, öyküler, sanat çalışmaları, canlandırmalar, oyunlar ve drama yöntemleri ile canlandırılarak, çocukların süreci ve yapılması gerekenleri benimsemeleri sağlanır. Sürece motivasyonu yüksek ve rahatlamış bir şekilde başlayarak uyum sürelerine destek olunur.
Değerlendirme aşamasında drama terapi gözlem formları ve ailelerin doldurduğu çocuk ve aile değerlendirme ölçekleri ile çocuklara bütünsel bir yaklaşım sunulur. Değerlendirme sırasında; oyun oynarken özgüven seviyesi, kaygı düzeyi, öğrenme kapasitesi, yönergeleri takip edebilmesi, dikkatini odaklayabilmesi, süreç ile ilgili isteği, farkındalığı, eğitimde anlatılanlar ile ilgili hatırladıkları vb. konularında gözlem yapılır. Muayene sırasındaki yaşananlar, ailelerden gelen bilgiler ve keşif seansı değerlendirmelerine göre, pelvik taban rehabilitasyon tedavi programında güçlük yaşayabilecek çocuklar, ek Drama Terapi seanslarına devam ederek duygusal olarak desteklenir. Ortama alıştırma ve duygusal destek çalışmaları ile hazır olduklarında programa dahil edilirler.
Drama terapi keşif seansı sonrası, programa başlayan çocukların takibi yapılır. Süreçte yapılması gerekenler ile ilgili uyum problemi yaşanırsa, ailelerden veya fizyoterapistlerimizden gelen geri dönüşlere göre ek drama terapi seanslarına devam edilebilir. Motive edici ve yapılması gereken egzersizlerle ilgili oyunlar, duygusal olarak rahatlatma uygulamaları gerçekleştirilir.
İlk keşif seans kapsamında, aile ile de görüşülerek çocuklar ile ilgili yaşamını etkileyen çevresel faktörler ve gelişim süreci ile ilgili önemli bilgiler alınır. Ailenin yapması gerekenler ile ilgili kaygıları ve süreç ile ilgili soruları detaylı görüşülerek, sürece destek olmaları konusunda motive edilirler, yaşam şartlarına uygun çözüm önerilerinde bulunulur. Çocuklarıyla bağlarını, iletişimini güçlendirme konularında da Aile Danışmanlığı hizmeti ile rehberlik sağlanır.
Çocukların iyileşme sürecini sahiplenmeleri ve motivasyonlarını artırmak için, Drama Terapi seanslarında, çocukların dili olan oyun ve drama yöntemleri kullanılmaktadır. Çocuklar için rahatlatıcı, eğitici ve eğlenceli bir ortamda, kendilerini özgürce ifade etmeleri sağlanarak iyileşme sürecinin kısalmasına destek olunur.
Drama Terapi seansları ile aşağıdaki katkılar sağlanmaktadır;
- Mesane-bağırsak eğitiminde anlatılan bilgilerin drama yolu ile canlandırılması, bu şekilde iyileşme süreci ile ilgili farkındalığını ve motivasyonunu artırmak
- Oyun oynayarak, oyuncaklar üzerinden kendini ifade etmesi, duygusal rahatlamaya ve çevresel faktörler konusunda zorlandıkları alanlarda, stres faktörleriyle baş etmede yardımcı olmak
- Mesane ve bağırsak problemlerinin yarattığı psikolojik sorunlar konusunda rahatlamasını sağlamak
- Eğlence ve motivasyon içeren seanslar sayesinde kendilerini anlamlandırmalarına destek olmak, iş birliği yapmalarını sağlamak
- İyileşme süreci ile ilgili sorumlulukları üzerinde durarak, süreci sahiplenmesine yardımcı olmak
- Yaratıcı düşünce becerisini geliştirmeye yönlendirerek, kendi çözümlerini fark etmesini sağlamak
- İlk muayene aşamasında zorlanan çocuklar için ortama alıştırma, bağ kurma çalışmaları gerçekleştirerek, endişelerini azaltmalarına ve tedaviye başlamasına destek olmak, karşılaşabilecekleri süreçler ile ilgili drama yöntemleri ile prova yaparak keşfetmelerine fırsat vermek
Her yaş çocuk için uygulanabilen Drama Terapi, çocuğun yaşına göre farklı teknikler kullanılarak uygulanabilir.
Drama Terapi, PTKR tedavisi kapsamında özellikle;
- İlk muayenede zorluk yaşayan küçük yaş çocuklar
- Pelvik taban kas rehabilitasyon tedavisiyle paralel olarak, duygusal olarak rahatlama ihtiyacı duyan çocuklar
- Tedavi başladıktan sonra seanslara uyum göstermekte zorlanan çocuklar başlıkları altındaki danışanlara uygulanabilir.
4-12 yaş çocuklar ile daha çok normatif ve terapötik oyun türleri kullanılır. Daha büyük yaşta çocuklar ile duygu farkındalığı, drama teknikleri ve sanat çalışmaları uygulanır.
Kliniğe başvuran mesane ve bağırsak problemi yaşayan çocukların tedavi desteğinin yanında, okula uyum sorunu, kardeş kıskançlığı, inatlaşma, korkular, fobiler, davranış bozuklukları (tırnak yeme, parmak emme, tikler) gibi birçok konu ile ilgili ek hizmet sunulmaktadır.
Drama Terapi Seansları ne kadar sürüyor?
Drama Terapi seansları çocukların yaşına göre minimum 30 dakika ile 50 dakika arasında sürmektedir. Her çocuğa özel uyarlanan seanslar tamamen ihtiyaçlara yönelik şekillenmektedir.
Seanslar online olarak gerçekleştiriliyor mu?
Seanslar genellikle yüz yüze yapılmaktadır. İhtiyaç duyulduğu takdirde, yüz yüze görüşme fırsatı olunmayan zamanlarda, online olarak da yapılabilmektedir.
Seansa gelmeden çocuklara Drama Terapiyi nasıl anlatabilirim?
Özellikle küçük yaşta çocuklar, hastane ortamında bilmedikleri bir yere gelmekten endişe duyabiliyorlar. Onları rahatlatmak için, “Özel bir oyun odasında, seninle oyun oynayarak tanışmak istiyorlar” şeklinde önden bilgi verilebilir. “Bu odada rahatça kendi istediğin oyuncaklarla, hamurlarla, kuklalarla oynayabilir veya resim yapabilirsin” denerek endişeleri azaltılabilir.