Noktürnal Enürezis (Gece İdrar Kaçırma)
Nedir, Ne kadar yaygındır?
Noktürnal Enürezis halk arasında gece alt ıslatma olarak bilinmektedir. İnsan gelişiminde 5 yaş sonrası gece ve/veya gündüz alt ıslatma normal olarak kabul edilmemesi gereken bir durumdur. Gece idrar kaçırmaya eşlik eden gündüz idrar kaçırma, gündüz sık gitme, ani sıkışma hissi, kesik kesik idrar yapma gibi problemler var ise tedavideki bakış açısı da değişmektedir. Çocuklarda daha sık gördüğümüz noktürnal enürezis, yetişkinlerde de karşımıza çıkmaktadır fakat gece sık idrara kalkma (noktüri) ile gece idrar kaçırma karıştırılabilmektedir. Yaşlanmayla birlikte mesanemizdeki değişimler de ileri yaş gruplarında noktürnal enürezise (gece idrar kaçırmaya) neden olabilmektedir.
Noktürnal Enürezis görülme sıklığı yaşa göre değişmektedir.
- 5 yaş grubu çocuklarda %15-20’lerde,
- 8 yaş grubu çocuklarda %7’lerde,
- 12 yaş grubu çocuklarda %3’lerde,
- 15 yaşını geçmiş kişilerde ise %1 oranında gözlenmektedir.
Yetişkin gruplarda yapılan çalışmalarda noktürnal enürezis %2 ila %6 arasında gözlemlenmektedir.
İnsan gelişimi düşünüldüğünde 5 yaşına kadar gece alt ıslatma normal olarak sınıflandırılmaktadır. 5 yaşını geçmiş çocuklarda ve yetişkinlerde ise gece alt ıslatmanın altta yatan nedeni tam olarak bilinmemektedir fakat birçok farklı faktörün rol oynadığı düşünülmektedir.
Halk arasında genelde gece idrar kaçırmanın psikolojik temelli olduğu düşünülür fakat bu çok büyük oranda doğru değildir. Gece idrar kaçırmanın organik ve organik olmayan nedenleri vardır. Noktürnal Enürezis çoğunlukla karşımıza organik olmayan nedenler dolayısıyla çıkmaktadır.
Noktürnal Enürezisin Organik Nedenleri
- Diyabet
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Kalp Sorunları
- Erkeklerde Prostat Sorunları
Noktürnal Enürezisin Organik Olmayan Nedenleri
- Gece üretilen idrar miktarının fazla olması (Poliüri)
- Uyarılma bozukluğu ile ilgili problemler
- Mesane kapasitesinin küçüklüğü
- Kabızlık
- Uyku apnesi
Noktürnal Enürezis yani toplumda bilinen ismiyle gece alt ıslatmanın isminden de anlaşılacağı üzere gündüz ve/veya gece uyku sırasında istemsiz ve kontrolsüz olarak idrar kaçırmanın gerçekleşmesidir. İdrar kaçırmanın miktarı kişiden kişiye ve durumdan duruma değişebilmektedir. Ayrıca uyku esnasında idrar kaçırmaya ek olarak kişilerde gündüz semptomları da görülebilmektedir.
Noktürnal Enürezise eşlik eden gündüz bulguları:
- Sık idrar gitme
- Ani sıkışma hissi
- Gündüz idrar kaçırma
- Kesik kesik idrar yapma
- İdrar yapmada zorluk
- İdrar yapma sırasında ve/veya sonrasında oluşan ağrı (Pelvik ağrı)
- İdrar akımının zayıf olması gibi birbirinden farklı problemler olabilmektedir. Kişiler mutlaka ayrıntılı şekilde değerlendirilmelidir.
Şubelerimize başvuran her danışanımızdan tanının konabilmesi için alanında uzman ve tecrübeli hekim tarafından ayrıntılı bir hikaye alımı gerçekleştirilmektedir. Doktor tarafından semptomlar ayrıntılı şekilde değerlendirildikten sonra fizik muayene gerçekleştirilmektedir.
- Fiziksel Değerlendirme: Alanında uzman hekim tarafından gerekli görülen bölgeler muayene edilmektedir. Bu bölgeler içerisinde genital bölge, rektum, omurga ve karın muayenesi bulunmaktadır. Doktor tarafından kişinin nörolojik muayenesi de gerçekleştirilmektedir.
- İdrar tahlili ve İdrar Kültürü: Ürolojik problemlerde idrar yolu enfeksiyonunun tespiti ya da tanı koyarken enfeksiyonun olmadığını görmek amacıyla basit idrar tahlil ve kültür değerlendirmesi yapılmaktadır. İdrarda görülen bakteri, kan ya da lökosit gibi durumlar idrar yolu enfeksiyonu olabileceğini göstermektedir.
- Üroflovmetri Testi: İdrar akış testi olarak da bilinen üroflovmetri uygulaması oldukça kolay ve hızlı şekilde sonuç veren bir testtir. Herhangi bir rahatsız edici ya da ağrılı durum içermeyen bu test kişinin işeme eğrisi, idrar miktarı, idrar yapma hızı ve süresi, idrar yapma sırasında pelvik taban kaslarının kasılıp kasılmadığı ile ilgili bilgi vermektedir. Testin uygulanması için kişilerden belirli miktarda su içip idrara sıkışması istenmektedir. Daha sonrasında kişinin pelvik taban kas aktivasyonu görebilmek için makat bölgesine iki adet yüzeyel EMG elektrodu yapıştırılarak bilgisayar ile bağlantı kurabilen özel bir idrar kabına idrar yapması istenmektedir.
- Böbrek ve Mesane Ultrasonografisi: Ultrasonografi basit bir yöntem olmasına rağmen oldukça bilgi verici bir değerlendirme methodudur. Hem böbrek hem mesane değerlendirmesinde kullanılan ultrasonografi ile hidronefroz(böbrekte büyüme), kistik yapılar ve üreterlerde genişleme gibi durumlar gözlenebilir. Ayrıca ultrasonografi sayesinde idrar yaptıktan sonra mesanenin boşaltılıp boşaltılamadığı, mesane duvar kalınlığı, mesane hacmi ile ilgili de bilgi edilinir.
- EMG Pelvik Taban Kas Aktivasyon Ölçümü: Pelvik taban kaslarının fonksiyonelliğini ve aktivasyonunu değerlendirmek amacıyla yüzeyel elektrotların kullanıldığı EMG cihazı ile değerlendirme yapılmaktadır. Bununla birlikte pelvik taban fizyoterapistleri tarafından pelvik taban kaslarının fonksiyonu manuel olarak da mutlaka değerlendirilmelidir.
- Yaşam Tarzı ve Beslenme Değişiklikleri: Yetişkinlerde meydana gelen noktürnal enürezis ilk basamakta beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri bulunmaktadır. Uyku alışkanlıklarının düzenlenmesi, daha sağlıklı bir uyku kalitesine ulaşılması süreçte etkili olmaktadır. İdrar saatlerinin düzenlenmesi, mesane eğitiminin sağlanması da enürezis sürecinde etkili olan yöntemlerdir. Mesane irritanı olarak bildiğimiz besinlerin tüketilmemesi (asitli ve gazlı içecekler gibi), sigara tüketiminin sınırlandırılması da oldukça önemlidir.
- İlaç Kullanımı: Enürezis sürecinde ilaç kullanımına başlanmadan önce mutlaka alanında uzman hekim tarafından ayrıntılı bir değerlendirme yapılmalıdır. Kullanılan ilaçlar maalesef ki uzun dönemde pek etkili olmamaktadır, ilaç bırakımında semptomların tekrar ortaya çıkma oranı oldukça yüksektir. Bu süreçte farklı içerikli ilaçlar kullanılabilmektedir.
- Desmopressin: Gece idrar miktarının olması gerekenden daha fazla olduğu durumlarda kullanılabilmektedir. Bu ilaç ile birlikte idrar üretim miktarı azalmaktadır. Fakat ilacın kullanımı sırasında sıvı kısıtlaması yapılması gerekmektedir. Eğer ilaç kullanıldığı dönemde akşam sıvı kısıtlaması yapılmazsa su tutulumu artacağı için su zehirlenmesine kadar eşlik eden ilerleyici bir tablo ortaya çıkabilmektedir.
- Antikolinerjik: Desmopressin yöntemine yanıt vermeyen grupta ya da gecede birkaç kez idrar kaçırma problemi olan kişilerde antikolinerjik ilaçlar kullanılabilmektedir.
- Antibiyotik: Eşlik eden idrar yolu enfeksiyonu var ise kullanılmaktadır.
Noktürnal Enürezis ürolojik bir problemdir ve enürezisli bireylerde idrar/dışkı kontrolünü sağlamaktan sorumlu olan pelvik taban kasları etkilenmiş olabilmektedir. Bizler her danışanımızda olduğu gibi enürezisli kişilerde de multidisipliner çalışmanın oldukça önemli olduğunu düşünmekteyiz. Ayrıca kişiye özel olarak hazırlanan fizyoterapi programlarımızla hizmet sunmaktayız. Öncelikli olarak şubelerimize başvuran her danışanımızdan alanında uzman ve tecrübeli bir ekip tarafından ayrıntılı bir hikaye alımı ve fizik muayene gerçekleştiriyoruz. Aynı zamanda danışanlarımızın pelvik taban kaslarının kuvveti ve işleyiş mekanızmaları pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından değerlendirilmektedir.
Bunun yanı sıra danışanımızın pelvik taban kasları ile bağlantılı olan core kaslarını, solunum kasları ve postürleri de değerlendirip kişiye özgü fizyoterapi programımızı hazırlıyoruz.
Pelvik taban fizyoterapistleri tarafından uygulanan ilk seansımızda danışanlarımıza sağlıklı mesane ve bağırsak eğitimi (üroterapi) veriyoruz. Üroterapi seansı içerinde günlük yaşam alışkanlıkları, tuvalet alışkanlıkları, beslenme alışkanlıkları ve de izlenecek olan yol haritası hakkında bilgilendirmeler ve düzenlemeler yer almaktadır. Takiben ikinci seansımız da ise yine pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından uygulanan pelvik taban kas rehabilitasyonuna başlıyoruz. Uyguladığımız pelvik taban kas rehabilitasyon seanslarında solunum egzersizlerini, manuel terapi yaklaşımlarını, elektroterapi uygulamalarını, biofeedback eşlikli pelvik taban kas eğitimini ve klinik egzersizleri yaklaşımlarından oluşan kombine fizyoteraspi yaklaşımlarını kullanıyoruz. Danışanımızın pelvik taban kaslarını fark etmesi ve doğru çalıştırabilmesi için birebir kas eğitimini desteklemek amacıyla teknolojik ekipmanları programımıza dahil ediyoruz.
Sürecin gidişatı, kişinin ihtiyacına yönelik olarak şekillenmekle birlikte danışanın kaç seans alacağı ve seansların ne kadar uzun süreceği danışanın sürece olan cevabın durumuna göre değişmektedir. Rehabilitasyon merkezli programımızın “kişiye özel” olmasına çok önem veriyor o nedenle her danışanımıza özel bir yaklaşım sunuyoruz. Süreçteki başarı oranlarımızın bu denli yüksek ve kalıcı olmasını da bütüncül yaklaşım anlayışımıza borçluyuz.
Noktürnal enürezis yaşam kalitesini oldukça etkileyen bir problemdir. Gece uyku sırasında meydana gelen bu problemin ortadan kalkması kişilerin hem yaşam kalitesini hem de psikolojik durumlarını olumlu açıdan etkilemektedir.
Noktürnal enürezise kişide sosyal yaşamdan uzaklaşma, yabancı bir yerde kalamama korkusu, tedirginlik ve kaygı hali görülebilmektedir. Bu problemler de hem uzun hem kısa vadede kişilerin psikolojik durumları üzerinde olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Yani noktürnal enürezis psikolojik sebeplerden ortaya çıkmasa da kişinin yaşamını etkilediği için kişilerde psikolojik problemlere yol açabilmektedir.
Ayrıca enürezisli kişilerde altta yatan bir pelvik taban fonksiyon problemi olması durumunda bu bozukluk semptomların gittikçe artmasına, eşlik eden başka semptomların ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.