Nörojen Bağırsak
Nedir, Ne kadar yaygındır?
Nörojenik bağırsak, nörolojik hasardan kaynaklı olarak istemli dışkılama fonksiyonunda oluşan kontrol kaybına verilen isimdir. Nörojen bağırsaklı bireylerde beyin ve bağırsak arası omurilikteki sinir iletişiminde oluşan kopukluk semptomların doğmasına sebep olur. Bu sıkıntıyla kliniğe başvuran bireyler, kronik kabızlık, dışkı kaçırma gibi şikayetlere sahiptir. Fekal tıkaç gibi komplikasyonlarla karşı karşıya kalmamak için zamanında uzmanlara başvurmak önemlidir. Fekal tıkaç sorunları tedavi edilmediği takdirde, sepsisten bağırsak rüptürüne birçok komplikasyona sebep olabilmektedir. Süreçte bu bireylere mümkünse normal bir defekasyon paterni kazandırmak ya da sağlıklı bir bağırsak florasına yaklaştırmak hedeflenir. Bu bireylerde diyet, sıvı alımı, ilaç kullanımı ve yaşam düzeni modifikasyonları olmazsa olmaz iyileşme basamaklarındandır. Nörojen bağırsak sınıfında değerlendirilen danışanlar çoğunlukla MS, Parkinson, Spinal kord yaralanması, Hirschsprung, Spina Bifida ve Anal Atrezi ile klinik takibi devam eden bireylerdir.
- MS (Multipl Skleroz): MS, sinir hücrelerinin etrafını saran miyelin kılıfın tahribatına sebep olan bir merkezi sinir sistemi rahatsızlığıdır.
- Parkinson: Parkinson, ileri yaşlarda sıklıkla karşılaşılan nörolojik kişiler üst sıralarda yer alır. Parkinsonlu bireylerin, beyinlerinde bulunan dopamin üreten hücreler tahribata uğrar. Bu bireyler hareket kabiliyetinden konuşmaya, dengeden mesane bağırsak kontrolüne kadar birçok fonksiyonlarında sorunlar yaşarlar.
- Spinal Kord Yaralanmaları: Travmatik spinal kord yaralanması geçirmiş danışanların hayat kalitelerini en çok etkileyen faktörlerden biri de nörojen bağırsaktır. Genellikle trafik kazası vb. travmalar sonucu nörojen bağırsak ile kliniğe başvuran bireylerde yaralanmanın hangi seviyede gerçekleştiği klinik seyir açısından büyük önem taşır. Bu sebeple spinal kord yaralanmalı bireylerin, bağırsak şikayetleri için alanında uzman sağlık çalışanlarıyla yakın temasta olması çok önemlidir.
- Hirschsprung Rahatsızlığı: Doğuştan gelişen bir rahatsızlık olan hirschsprung, bağırsakların peristaltik olarak adlandırılan ritmik hareketinin kısmen veyatamamen gözlenmemesi durumdur. Bu hareketin yokluğuyla, dışkının bağırsak içi hareketi tam sağlanamaz ve bağırsak içi tıkanıklıklar gözlenebilir. Erkeklerde kadınlara kıyasla daha yüksek oranda gözlenmektedir. En büyük şikayetleri kabızlık olan bu bireyler sağlıklı bir dışkılama siklusuna da sahip olamazlar. Dışkının bağırsakta fazla uzun süre kalması kaynaklı olur enfeksiyon riski artmaktadır. Bu da bağırsak iltihapları gibi farklı komplikasyonları beraberinde getirmektedir. Sebebi tam olarak bilinmeyen Hirschsprung genellikle erken bebeklik döneminde tanı alır.
- Spina Bifida: Anne karnında omurilik gelişiminde meydana gelen bir sorun sebebiyle ortaya çıkan bir nöral tüp defektidir. Spina bifidalı bireylerin defektinin seviyesi sinir etkileniminin nerede olduğunu belirler.
- Anal Atrezi: Anne karnında anüsün gelişmemesi sebebiyle, popo deliği olmadan doğan bireylerdir. Anal atrezili bireylerde, dışkılama sorunu birincil problem olarak geçmektedir. Bu bireyler farklı konjenital anomaliler de bulundurabilirler.
- Spinal kord yaralanmaları için travmatik kazalar
- Anne karnındaki gelişim esnasında ortaya çıkan problemler
- MS, Parkinson gibi nörolojik sorunların sebebi tam olarak bilinmemektedir.
- Normal dışkılama sıklığının azalması
- Dışkıların sert ve kuru olması
- Azalan veya olmayan anorektal duyu
- Dışkılama hissinin olmaması
- Dışkı kaçırma
- Karında şişlik
- Zorlanarak dışkılama
- Ateş ve iştahta azalma
- Dışkıda ve anüste kan görülmesi
- Hikâye Alımı: Nörojen bağırsak gibi birçok değişkenin etki ettiği durumlarda detaylı hikâye alımı çok önemlidir. Detaylı bir hikayede, aile geçmişinden, semptomları tetikleyici faktörlere kadar detayların görüşülmesi, durumun ciddiyetini tespit etmek adına nörojen bağırsağı ele alırken çok önemlidir.
- Fizik Muayene: Detaylı bir hikâye alımı sonrası, fizik muayene ile bulgular tekrar değerlendirilebilir. Özellikle bacak ve karın kaslarının, abdomen gerginliği ve pelvik taban kaslarının değerlendirilmesine öncelik verilir. Yapılan abdomen muayenesinde de bağırsaklarda dışkı hareketliliği hakkında fikir sahibi olunur.
- Pelvik Taban Kas EMG Ölçümü: Pelvik taban kaslarının fonksiyonelliğini az da olsa görebildiğimiz nörojen bağırsaklı bireyleri değerlendirmek adına, pelvik taban kaslarına yerleştirilen yüzeyel elektrotların yardımı ile pelvik taban EMG kas ölçümü yapılır. EMG yardımıyla yapılan bu ölçüm, sürecin etkinliğini görmek adına belli aralıklarla tekrarlanabilmektedir.
- Ultrason: Kabızlık/ dışkı kaçırma görülen bireylerde sıklıkla gördüğümüz artan rektum çapını değerlendirmek adına ultrason da tanı için kullanılan tetkikler arasında geçmektedir.
- Röntgen: Batında herhangi bir tıkanıklığa rastlanıp rastlanmadığını gözlemlemek adına karın röntgeni de istenebilen tetkikler arasında yer alır.
- Anorektal Manometri Ölçümü: Anorektal manometri ölçümü ile bireylerde rektum duyu değerlendirmesi yapılarak dışkı kaçırmaya dair fikir sahibi olunabilir. Manometri ölçümü yardımıyla edinilen bilgiler sayesinde, iyileşme sürecinin etkinliği de gözlenebilmektedir. Bu sebeple süreç esnasında da rektal manometri ölçümleri tekrarlanabilir.
Nörojen bağırsakları bireylerin her birine uygulanan yaklaşım etkilenim seviyelerine ve rahatsızlık tipine göre değişim göstermektedir. Anal atrezi gibi durumlarda zorunlu cerrahi operasyonlar görülürken, MS, Parkinson gibi rahatsızlıklarda konservatif yaklaşım yöntemlerine öncelik verilmektedir.
Bu bireylerde semptom kontrolü ve ileri komplikasyonları önlemek için ilaç kullanımı veya lavmana sıklıkla başvurulmaktadır.
Öncelikli olarak şubelerimize başvuran her danışanımızdan alanında uzman ve tecrübeli bir ekip tarafından ayrıntılı bir hikâye alımı ve fizik muayene gerçekleştiriyoruz. Aynı zamanda danışanlarımızın pelvik taban kaslarının kuvveti ve işleyiş mekanizmaları pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından değerlendirilmektedir.
Bunun yanı sıra danışanımızın pelvik taban kasları ile bağlantılı olan core kaslarını, solunum kaslarını ve postürlerini de değerlendirip kişiye özgü egzersiz programımızı hazırlıyoruz.
Pelvik taban fizyoterapistleri tarafından uygulanan ilk seansımızda danışanlarımıza pelvik taban sağlığı hakkında eğitim veriyoruz. Eğitim seansı içerisinde günlük yaşam alışkanlıkları, tuvalet alışkanlıkları, beslenme alışkanlıkları ve de izlenecek olan yol haritası hakkında bilgilendirmeler ve düzenlemeler yer almaktadır. Takiben ikinci seansımızda ise yine pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından uygulanan pelvik taban kas rehabilitasyonuna başlıyoruz. Uyguladığımız pelvik taban kas rehabilitasyon seanslarında solunum egzersizleri, manuel terapi yaklaşımları, elektroterapi uygulamaları, biofeedback eşlikli pelvik taban kas eğitimi ve klinik egzersiz yaklaşımlarından oluşan kombine fizyoterapi yaklaşımlarını kullanıyoruz. Danışanımızın pelvik taban kaslarını fark etmesi ve doğru çalıştırabilmesi için birebir kas eğitimini desteklemek amacıyla teknolojik ekipmanları seanslarımıza dahil ediyoruz.
Seansların gidişatı, kişinin ihtiyacına yönelik olarak şekillenmekle birlikte danışanın kaç seans alacağı ve seansların ne kadar uzun süreceği danışanın sürece olan cevabının durumuna göre değişmektedir. Rehabilitasyon merkezli yaklaşımımızın “kişiye özel” olmasına çok önem veriyor o nedenle her danışanımıza özel bir yaklaşım sunuyoruz. Başarı oranlarımızın bu denli yüksek ve kalıcı olmasını da bütüncül yaklaşım anlayışımıza borçluyuz.
Nörojen bağırsak sorunu yaşayan bireylerin yaşam kaliteleri yaş aldıkça daha çok etkilenmektedir. Bu sebeple sorunun erken tespiti oldukça önemlidir. Süregelen bağırsak hareket yetersizliği fekal tıkaçlar ve/veya bağırsak iltihapları bu bireylerde görülebilen komplikasyonlar arasında yer almaktadır.
Ayrıca bağırsak sorunlara eşlik edebilecek mesane sorunları da tekrarlı idrar yolu enfeksiyonundan böbrek hasarlarına kadar ek sorunlar doğurabilmektedir. Bu sebeple uzun vadeli yaklaşımlar gecikmeden öncelik vermek bu bireylerde çok önemlidir.
Nörojen bağırsak hangi rahatsızlıklarda görülür?
Nörojen bağırsak nörolojik bir hasar sebepli, istemli dışkılama fonksiyonundaki kontrol kaybına verilen isimdir. Sıklıkla MS, Parkinson, Spina Bifida, Anal atrezi ve spinal kord yaralanmalarından kaynaklanmaktadır. Bu gibi rahatsızlıklar ile mücadele etmekte olan veya etmiş bireylerde sıklıkla nörojen bağırsak görmekteyiz.
Nörojen bağırsağı olan bireylerde, pelvik taban rehabilitasyonunda ne hedeflenmektedir?
Nörojen bağırsağı olan bireylerde, durumun seviyesi ve danışanın durumuna bağlı olmak üzere, pelvik taban rehabilitasyonundan fayda görülebilmektedir. Rehabilitasyondaki temel amaç, olabildiğince semptomları kontrol altında tutmaya yardımcı olmaktır. Nörojen bağırsağın seviyesine ve danışana göre tedavi yaklaşımı farklılık göstermektedir. Bu sebeple rehabilitasyon sonunda hedeflerin, pelvik taban fizyoterapistinin ve danışanın görüşleri ile şekillendirilmesini önemsiyoruz.
Nörojen bağırsak ilaç ile tam çözüme kavuşabilir mi?
Hayır. Nörojen bağırsağa eşlik eden semptomlar için ilaç kullanımından destek alınabilse de bu durumun tam çözümü için ilaç kullanımı yeterli değildir. Nörojen bağırsaklı bireylerde, bütüncül bir yaklaşım ve uzmanların multidisipliner çalışması ile yaklaşım belirlenmesini önemsiyoruz.