Az Aktif Mesane
Nedir, Ne kadar yaygındır?
Az aktif mesane altta yatan herhangi bir nörolojik ya da anatomik patoloji olmamasına rağmen mesane kapasitesinin olması gerekenden büyük olduğu ve idrar yapma sayısının az olduğu bir problemdir. Eski ismiyle tembel mesane olarak da bilinen bu problem idrarın boşaltım fazını ilgilendiren ve nadir gözlenen bir durumdur. 65 yaşından büyük kişilerde yapılan bazı çalışmalarda, erkeklerin %40'ında ve kadınların %13'ünde az aktif mesane görüldüğüne dair kanıtlar bulunmuştur. Nörolojik ve anatomik açıdan herhangi bir problemi olmayan çocuklarda görülme sıklığı ise %8’dir.
Az aktif mesane olarak adlandırdığımız bu durum idrar torbamızda bulunan detrüsör isimli kas yapısının kasılma fonksiyonunda bozulmalar sonucu ortaya çıkmaktadır. Uzun süre idrar tutmak, disfonksiyonel işeme gibi problemlerin zaman içinde ilerlemesiyle az aktif mesane ortaya çıkabilmektedir.
Az aktif mesane problemine sahip olan kişilerde semptomlar birbirinden farklı olabilmektedir. Yaygın olarak görülen semptomlar arasında gün içinde az sayıda idrara çıkma, idrar yolu enfeksiyonları, mesanedeki idrarı boşaltmada zorluk ve idrar kaçırma bulunmaktadır. En sık görülen semptomlar arasında:
- İdrar başlatmada zorluk, tereddüt
- İdrarı başlatabilmek için mesane üzerine baskı uygulamak zorunda olmak
- İdrar akışının yavaş ve/veya zayıf, az tazikli olması
- İdrarın kesik kesik şekilde boşaltılması
- İdrarı boşaltamama hissi
- Gün içinde çok az sayıda idrara gitme
- Mesane hissinde azalma
- İdrar kaçırma
gibi farklı problemler bulunmaktadır.
Şubelerimize başvuran her danışanımızdan tanının konabilmesi için alanında uzman ve tecrübeli hekim tarafından ayrıntılı bir hikaye alımı gerçekleştirilmektedir. Doktor tarafından semptomlar ayrıntılı şekilde değerlendirildikten sonra fizik muayene gerçekleştirilmektedir.
- Fiziksel Değerlendirme: Alanında uzman hekim tarafından gerekli görülen bölgeler muayene edilmektedir. Bu bölgeler içerisinde genital bölge, rektum, omurga ve karın muayenesi bulunmaktadır. Doktor tarafından kişinin nörolojik muayenesi de gerçekleştirilmektedir.
- İdrar tahlili ve İdrar Kültürü: Ürolojik problemlerde idrar yolu enfeksiyonunun tespiti ya da tanı koyarken enfeksiyonun olmadığını görmek amacıyla basit idrar tahlil ve kültür değerlendirmesi yapılmaktadır. İdrarda görülen bakteri, kan ya da lökosit gibi durumlar idrar yolu enfeksiyonu olabileceğini göstermektedir.
- Üroflovmetri Testi: İdrar akış testi olarak da bilinen üroflovmetri uygulaması oldukça kolay ve hızlı şekilde sonuç veren bir testtir. Herhangi bir rahatsız edici ya da ağrılı durum içermeyen bu test kişinin işeme eğrisi, idrar miktarı, idrar yapma hızı ve süresi, idrar yapma sırasında pelvik taban kaslarının kasılıp kasılmadığı ile ilgili bilgi vermektedir. Testin uygulanması için kişilerden belirli miktarda su içip idrara sıkışması istenmektedir. Daha sonrasında kişinin pelvik taban kas aktivasyonu görebilmek için makat bölgesine iki adet yüzeyel EMG elektrodu yapıştırılarak bilgisayar ile bağlantı kurabilen özel bir idrar kabına idrar yapması istenmektedir.
- Böbrek ve Mesane Ultrasonografisi: Ultrasonografi basit bir yöntem olmasına rağmen oldukça bilgi verici bir değerlendirme methodudur. Hem böbrek hem mesane değerlendirmesinde kullanılan ultrasonografi ile hidronefroz(böbrekte büyüme), kistik yapılar ve üreterlerde genişleme gibi durumlar gözlenebilir. Ayrıca ultrasonografi sayesinde idrar yaptıktan sonra mesanenin boşaltılıp boşaltılamadığı, mesane duvar kalınlığı, mesane hacmi ile ilgili de bilgi edilinir.
- EMG Pelvik Taban Kas Aktivasyon Ölçümü: Pelvik taban kaslarının fonksiyonelliğini ve aktivasyonunu değerlendirmek amacıyla yüzeyel elektrotların kullanıldığı EMG cihazı ile değerlendirme yapılmaktadır. Bununla birlikte pelvik taban fizyoterapistleri tarafından pelvik taban kaslarının fonksiyonu manuel olarak da mutlaka değerlendirilmelidir.
- Mesane Eğitimi ve Davranışsal Değişiklikler: Mesane eğitimi kişiye özel belirlenen saatlerde düzenli olarak idrara çıkma durumunu kapsamaktadır. Böylece kişinin idrar tutmasının da önüne geçilmiş olacaktır. Bu eğitim ile birlikte uygulanan kişinin günlük yaşamında yapılan değişiklik ve düzenlemelerle mesanenin yeniden eğitilerek az aktif mesane semptomlarının azalması hedeflenmektedir.
- Biofeedback Eğitimi: Biofeedback eğitimi ile işeme ve dışkılamada rol oynayan pelvik taban kaslarının doğru şekilde kullanılmasını ve bu kasları kuvvetlendirmeyi amaçlamaktadır. Fakat burada dikkat edilmesi gereken biofeedback eğitiminin tek başına pelvik taban kas eğitiminde yeterli olmadığıdır. Pelvik taban kaslarının alanında uzman fizyoterapist tarafından değerlendirilerek sürecin gidişatı belirlenmelidir. Kapsamlı bir pelvik taban rehabilitasyonu için biofeedback seçeneğinin yanında solunum ve postür eğitimi, gevşeme teknikleri, egzersiz yaklaşımları, manuel terapi yöntemleri de programa eklenmelidir. Bu kapsamlı iyileştirme seçeneği mutlaka alanında uzman hekim ile birlikte pelvik taban fizyoterapisti tarafından uygulanmalıdır.
- TAK (Temiz Aralıklı Katerizasyon): TAK olarak kısaltılan temiz aralıklı katerizasyon kişilerin mesanelerindeki idrarı güvenli ve düzenli aralıklarla boşaltmalarını sağlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Çoğunlukla nörojen mesane hastalarında kullanılmasına rağmen mesanesini tam boşaltamayan, idrar sonrası mesanede büyük oranda idrar kalan kişilerde de uygulanabilmektedir. Az aktif mesaneli kişilerde TAK kararı verilmeden önce mutlaka çok iyi şekilde değerlendirilmelidir. Genellikle zor ve ileri vakalarda, kasılabilme özelliğini büyük oranda kaybetmiş flaks mesanelerde kullanımı önerilmektedir. TAK kişinin değerlendirme sonuçlarına göre günde 4-6 kez ve 4-6 saatte bir kullanılabilmektedir. Bu konuda ayrıntılı değerlendirme oldukça rol gösterici olmaktadır. Süreç ilerledikçe fonksiyonel olarak hedefimiz TAK’ın azaltılması ve daha fazla işemenin sağlanması olabilmektedir.
- İlaç Kullanımı: Az aktif mesaneli kişilerde ilaç kullanımından önce mutlaka alanında uzman hekim tarafından ayrıntılı bir muayene ve sorgulama yapılmalıdır. Kişide mevcut olan ya da tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu problemi varsa ilaç kullanımı buna göre şekillendirilmelidir. Az aktif mesane programında çoğunlukla alfa blokör dediğimiz ilaçlar kullanılır ve bunlar parasempatomimetik olarak etki etmektedir. Fakat bu ilaçların yüksek oranda yan etkileri de olabilmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda pek çok olguda bu ilaçların etkilerinin oldukça az olması nedeniyle de yeni iyileştirme yöntemleri ortaya çıkmaktadır. Tüm bunlardan dolayı az aktif mesanede yalnızca ilaçların kullanımı kesin fayda sağlamamaktadır.
Az aktif mesane anormal bir işeme paterninin gözlendiği bir problemdir. Az aktif mesanesi olan kişilerde pelvik taban kaslarının değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Pelvik taban kaslarının fonksiyonunun bozulmasıyla az aktif mesaneli kişilerde idrarın tam boşaltılamamasıyla birlikte idrar yolu enfeksiyonları gözlenebilmektedir. Bunlardan kaynaklı Az Aktif Mesanede mutlaka bütüncül bir yaklaşım izlenmelidir. Öncelikli olarak şubelerimize başvuran her danışanımızdan alanında uzman ve tecrübeli bir ekip tarafından ayrıntılı bir hikaye alımı ve fizik muayene gerçekleştiriyoruz. Aynı zamanda danışanlarımızın pelvik taban kaslarının kuvveti ve işleyiş mekanızmaları pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından değerlendirilmektedir.Bunun yanı sıra danışanımızın pelvik taban kasları ile bağlantılı olan core kaslarını, solunum kasları ve postürleri de değerlendirip kişiye özgü iyileştirme programımızı hazırlıyoruz.
Pelvik taban fizyoterapistleri tarafından uygulanan ilk seansımızda danışanlarımıza sağlıklı mesane ve bağırsak eğitimi (üroterapi) veriyoruz. Üroterapi seansı içerinde günlük yaşam alışkanlıkları, tuvalet alışkanlıkları, beslenme alışkanlıkları ve de izlenecek olan yol haritası hakkında bilgilendirmeler ve düzenlemeler yer almaktadır. Takiben ikinci seansımız da ise yine pelvik taban fizyoterapistlerimiz tarafından uygulanan pelvik taban kas rehabilitasyonuna başlıyoruz. Uyguladığımız pelvik taban kas rehabilitasyon seanslarında solunum egzersizlerini, manuel terapi yaklaşımlarını, elektroterapi uygulamalarını, biofeedback eşlikli pelvik taban kas eğitimini ve klinik egzersizleri yaklaşımlarından oluşan kombine iyileştirme programlarını kullanıyoruz. Danışanımızın pelvik taban kaslarını fark etmesi ve doğru çalıştırabilmesi için birebir kas eğitimini desteklemek amacıyla teknolojik ekipmanları programımıza dahil ediyoruz.
Sürecin gidişatı, kişinin ihtiyacına yönelik olarak şekillenmekle birlikte danışanın kaç seans alacağı ve seansların ne kadar uzun süreceği danışanın sürece olan cevabın durumuna göre değişmektedir. Rehabilitasyon merkezli programımızın “kişiye özel” olmasına çok önem veriyor o nedenle her danışanımıza özel bir yaklaşım sunuyoruz. Süreçteki başarı oranlarımızın bu denli yüksek ve kalıcı olmasını da bütüncül yaklaşım anlayışımıza borçluyuz.
Az aktif mesane ciddiye alınması ve mutlaka iyileştirilmesi gereken bir problemdir. Az aktif mesanesi olan kişiler idrarlarını tam boşaltamayabilirler ve bu da idrar yolu enfeksiyonlarına neden olur. Mesanenin tam boşaltılamaması ve az aktif mesanenin devam etmesiyle kişiler ileriki dönemlerde işeme fonksiyonlarını kaybedebilirler. Bunun sonucunda da TAK (Temiz Aralıklı Katerizasyon) kullanmak zorunda kalabilirler.
Ayrıca az aktif mesaneli kişilerde mesanenin tam boşaltılamamasıyla birlikte sık geçirilen idrar yolu enfeksiyonları da böbrek hasalarına neden olabilmektedir. İdrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi oldukça önemli bir basamaktır.
Az aktif mesane probleminiz var ise mutlaka alanında uzman hekime danışarak size uygun iyileştirme yöntemi hakkında bilgi almalısınız.